Yangın Ve Yangın Söndürme İle İlgili Genel Bilgiler
Yangın ve yangın söndürme ile ilgili genel bilgiler çoğunlukla toplumda teknik olarak bilinmese de herkesin aşina olduğu ve bildiği bir konudur. Yangın genel tabiri ile yanıcı maddelerin (katı, sıvı, gaz) kontrol dışı yanma olayına denir ve yanma anında gözle görülen ışığa ateş denmektedir. Kimyasal bir olay olan yangının bilimsel açıklaması ise; kimyasal bir bileşiğin oksijen atomu ile tepkimeye girmesi ve bunun sonucunda ısının ortaya çıkmasıdır. Yanıcı maddeler, katı, sıvı ve buhar halinde olabilmektedir.
Yangın, hızlı (alevli) ve yavaş (alevsiz) olarak ikiye ayrılır. Her madde kendi tutuşma sıcaklığına sahiptir ve buna bağlı olarak kendi tutuşma sıcaklığı kadar ısıtıldığı sürece yanar. Buna örnek olarak gazete kâğıdının alev olmadan 225°C ısıtıldığında yanıcı gazın ortaya çıkmasıyla birlikte yanmaya başladığını gösterebiliriz. Tutuşma sıcaklığının kendi içinde değerleri olduğu gibi yanıcı gazlarda da alt ve üst yanma değerleri bulunmaktadır.
Alt yanma değeri: Hava ile yanıcı buhar karışımının yandığı en düşük orandır.
Üst yanma değeri: Hava ile yanıcı buhar karışımının yandığı en yüksek orandır.
Patlama
Zaman zaman haberlerden ya da çevremizden duyduğumuz patlamaların canlıların hayatına olumsuz sonuçlarını öğrenmekteyiz. Bilimsel tanım olarak patlama; katı, sıvı ve gaz halinde bulunan patlayıcı maddelerin tepkime, kıvılcım ya da şok etkisi ile ateşlenmesi sonucu yüksek derecede ısı, ışık, ses, gaz ve basınç meydana getirerek hava içerisinde aniden ve şiddetle yayılması olayıdır.
Patlama türlerini termal, mekanik, kimyasal ve nükleer olarak ayırabiliriz.
Yangın Sınıfları
Yanan maddeye bağlı olarak dörde ayrılan yangınlar, A sınıfı yangınlar, B sınıfı yangınlar, C sınıfı yangınlar ve D sınıfı yangınlar olarak başlıklar altında toplanabilmektedir. Bu sınıflara ilaveten ayrıca Elektrik yangınları gösterilmektedir.
Buna göre;
A-Sınıfı Yangınlar: İlk sırada yer alan bu yangın grubunda kömür, odun, dokuma, ot, plastik vb. gibi katı yanıcı maddeler yer almaktadır.
B-Sınıfı Yangınlar: Bu sınıfta yağ, petrol, polar çözücüler, petrol ve solventler gibi sıvı yanıcılar bulunmaktadır.
C-Sınıfı Yangınlar: Gaz yanıcı maddelerin yer aldığı bu grupta, metan, doğalgaz, asetilen, propan, SPG/LPG, Bütan Hidrojen vb. gibi parlayıcı ve patlayıcı gazlar bulunur.
D-Sınıfı Yangınlar: Hafif metal yanıcı maddelerin yer aldığı bu sınıfta nitrat, alüminyum, magnezyum, uranyum, titan gibi metaller görülür.
Elektrik Yangınları: Elektrik tehlikesi içeren motor, şalter gibi elektrik ve elektronik cihaz ya da ekipmanlardaki yangınları kapsamaktadır. Elektrikten kaynaklanan yangınları söndürmede su kullanılmamaktadır. Öncelikle alandaki elektrik kesilir ve ardından yangına uygun söndürücüler ile müdahale edilir.
Yangınların Söndürülmesi
Sulu Yangın Söndürme:
Yangın söndürmede en sık kullanılan yöntem su olup, hızlıca, çokça ve kolayca temin edilebilmesi, ucuz olması, soğutma ve boğma gibi bir takım önemli özellikleri olması sebebiyle en yaygın kullanılan söndürme maddesidir.
Su Kullanılmayan Yangınları Söndürme:
Parlayıcı sıvılar, boyalar ve yağlar gibi maddelerin yangınında su kullanılmamaktadır.
Su yerine;
- Köpüklü, Karbon Tetraklörürlü,
- Karbon Dioksitli,
- Bikarbonat Tozlu söndürme cihazları kullanılmaktadır.
Gerilim altındaki elektrik tesis ve cihazlarında çıkan yangınlarda ise;
- Halon Alternatifli Gazlı,
- Karbon Dioksitli,
- Bikarbvonat Tozlu yangın söndürme cihazları kullanılmaktadır.
Magnezyum veya alüminyum toz ve talaşlarının bulunduğu yerlerde çıkabilecek yangınlara ise;
- Yangının olduğu alan çember içine alınarak, etkili şekilde ayırma sağlamak için, mevcutta yeteri kadar KURU ve İNCE KUM veya MICIR gibi yanmaz maddeler bulundurulmalıdır.
Sınıflarına Göre Yangınların Söndürülmesi
A-Sınıfı yangınları söndürmek için; Genellikle tazyikli veya jet halinde su kullanılmakla birlikte kuru kimyasal yangın söndürme tozlu cihazlar da kullanılmaktadır.
B-Sınıfı yangınları söndürmek için; Su sisi, köpük, CO2 veya kimyasal tozlu yangın söndürme cihazı kullanılmaktadır.
C-Sınıfı yangınları söndürebilmek için; İlk müdahalede gazın kaynağı kesilir ve su sisi ile soğutma yapılmaktadır. Ayrıca karbon dioksit ya da kuru kimyasal yangın söndürme tozu kullanılmaktadır. Gaz kaçaklarında ise, yangın çıkacakmış gibi davranılarak gazın yoğunluğu su sisi yapılarak dağıtılmalıdır
D-Sınıfı yangınları söndürebilmek için; Yangının üzeri kum ile örtülerek hava yani oksijen ile teması kesilmektedir.
Elektrik yangınlarını söndürebilmek için; İlk olarak alanda elektrik kesilmektedir. Elektrikten meydana gelen yangınlarda ABC ya da BC tozlu yangın söndürücüler, Karbondioksit gazlı söndürücüler ve Halokarbon gazlı söndürücüler kullanılmaktadır. Elektrikle çalışan cihaz, panel ve makinelerde ise CO2‘li söndürücü kullanılmaktadır.
Gaz yangınlarını söndürebilmek için; Gaz yangınlarını söndürmek için de aynı elektrik yangınlarını söndürmede olduğu gibi ilk olarak gaz kaynağını kesmek gerekmektedir. Söndürme için de kuru kimyasal yangın söndürme tozu tüpler kullanılmaktadır. Yangın esnasında, etraftaki yanıcı maddeler tutuşması için taşınmakta ve taşınamayanlar ise su aracılığı ile soğutulmaktadır.
Gaz yangınlarını söndürmek için aşağıdaki talimat izlenmelidir:
- Gaz akışı kesilir.
- Ateşleme kaynaklarına ulaşması engellenip, bu kaynaklar ortadan kaldırılır insanların bölgeye girmesine izin verilmez.
- Kaçak buhar bulutunu su sisi yaparak dağıtılır.
- Alarm verilip, yangın çıkacakmış gibi hazırlanılır
- Kara yolunda olursa trafik durdurulur, motorların çalışması engellenmelidir.
- Uyarı levhalarını emniyet mesafesini düşünerek koymalı.
- Acil alarm telefonlarını arayarak bilgi verilmelidir.
Efor OSGB İstanbul | İş Sağlığı ve Güvenliğiniz Emin Ellerde!…
