Teknik Personelin Sahip Olması Gereken Bilgiler
Acil Durum Networkleri
Teknik Personelin Sahip Olması Gereken Bilgiler | Türkiye’de telsiz teknisyeni dendiğinde akla gelen yegâne kişiler, kurum telsizlerinin bakım-onarımını yapan elektronik eğitimi almış kişilerdir. Oysa afet acil haberleşmesi konusunda uzmanlaşacak teknik personelin sahip olması gereken pek çok farklı bilgi ve beceri vardır. Bunların ana başlıklarına bakacak olursak:
Bir acil durum hâlinde haberleşmenin kesintisiz yürüyebilmesi için pek çok operatörün aynı frekansta birbirlerine engel olmadan iletişim kurabilmesine ihtiyaç olacaktır. Bunun yegâne yolu önceden hazırlıklı olmak ve sık sık tatbikatlar yaparak çıkacak sorunlar ve çözüm yolları hakkında bilgi edinmek ve pratik yapmaktır. Bu amaçla yapılabilecek hazırlıkların başında düzenli olarak çevrim yapmak (bütün operatörlerin belirli bir saatte aynı frekansta toplanarak sırayla merkeze varlığını bildirmesi ve merkezin çağrılarına cevap vermesi) gelir. Bu tür uygulamalar, hem operatörlerin bir acil durum hâlinde nasıl davranmaları gerektiği konusunda alışkanlık edinmelerini, hem de merkez operatörün net yönetimi konusunda kendisini geliştirmesini sağlayacaktır.
Modülasyon Bilgisi:
FM, AM, SSB, CW, sayısal modların her birinin diğerine kıyasla farklı üstünlükleri ve zayıflıkları vardır. Bunların farklılıklarını ve hangi durumda hangisinin kullanılması gerektiğini bilmeyen bir operatör, bir afet ya da acil durum hâlinde çok sıkıntı çekecektir. Konuyla ilgili temel bilgilerin özeti önceki ünitede ele alınmıştır. Frekans Bilgisi: Aynı şekilde, HF, VHF, UHF bandlarının hangisinin diğerine kıyasla ne tür avantaj ve dezavantajları olduğunu, hangisini ne zaman, nerede, neden kullanmak gerektiğini bilmeyen bir operatör, bir afet ya da acil durum hâlinde fazla işe yaramayacaktır. Bu konuyla ilgili temel bilgilerin de özetine önceki ünitede yer verilmiştir.
Sayısal Modlar:
Telsiz üzerinden birbirinden uzak mesafedeki bilgisayarları haberleştirmenin pek çok yolu vardır. Amatör telsizcilerin bu amaçla geliştirdiği Packet, APRS, SSTV, RTTY, BPSK, Echolink, vb. pek çok yöntem vardır. Afet-acil durum haberleşme uzmanının bu modların tümünü bilmesinde fayda vardır. Çünkü pek çoğunun kullanılması gereken farklı durumlar ve her birinin diğerine kıyasla farklı avantajları vardır.
Anten Bilgisi ve Yapımı
Bir haberleşme uzmanının en iyi bilmesi gereken konuların başında anten bilgisi ve yapımı gelir. Çünkü sağlıklı bir haberleşme için en önemli şey iyi bir anten ve uygun bir konumdur. Haberleşme uzmanı gerektiğinde kendi antenini hızlı bir şekilde yapabilmeli, hangi durumda hangi polarizasyonu (yatay, dikey) kullanması gerektiğini bilmeli, yönlü anten (dipol, yagi, vs.) kullanmanın getiri ve götürülerini anlamalı, hangi mesafe için anten açısını nasıl ayarlaması gerektiğini bilmeli (örneğin NVIS), anten pattern’leri konusunda kabaca da olsa bilgi sahibi olmalıdır. Bölgedeki Röle Frekansları Bilgisi Bir afet ya da acil durum hâlinde, bölgenin kendi operatörleri muhtemelen kurban durumda ya da kendi ailelerine yardım etme derdinde olacağı için, haberleşmenin bölgeye dışarıdan gelen operatörlerce yürütülmesi gerekecektir. Bu operatörlerin bölgedeki röle (aktarıcı) istasyonların hangi frekanslarda çalıştığını ve nereleri kapsadığını bilmesi en acil ihtiyaç olacaktır. Bu röleler susmuş ise, yeniden ayağa kaldırılmaları ve bu süre içinde hâkim noktalara “canlı röle” işlevi görmek üzere donanımlı operatörler gönderilmesi gerekecektir. Bu nedenle bölgenin coğrafi yapısı hakkında bilgiye ve büyük ölçekli haritalara sahip (ya da hiç değilse gerektiğinde ulaşabiliyor) olmak bir kez daha önem kazanacaktır.
Kurumsal Bilgi:
Yukarıda çok sayıda kurumun müdahale etmesi gereken bir acil durum senaryosu vermiştik. Benzer durumlar daha geniş bir bölgeyi kapsayan deprem, sel, vb. afetlerde de karşımıza çıkacaktır. Böylesi bir anda, hangi kurumun hangi frekansı kullandığını bilmek, olaya müdahale için gelen örneğin sivil toplum kuruluşlarının elindeki cihazların hangi frekansta çalıştığını bulabilmek, bu tür durumlar için önceden tahsis edilmiş afet ortak frekansları hakkında bilgi sahibi olmak, kendi cihazlarını bu frekanslara (bir kısmını önceden) ayarlayabilmek, bu kurumların standart çağrı şekillerini ve usullerini bilmek ve bunlara uygun hareket edebilmek, bir afet ve acil durum operatörünün “olmazsa olmaz”ları arasındadır. Mors Bir afet anında, kullanılabilecek farklı modülasyonlar içinde CW (Mors)’un ayrı bir yeri vardır. Çünkü CW en kötü hava koşullarında bile haberleşmeye imkân verir. Jammer’ların engelleyemediği tek modülasyon türü olma gibi ilave bir özelliğe de sahiptir. Bu yüzden bir afet-acil haberleşme operatörünün sağlıklı Mors alma ve gönderme yapabilmesi ve Mors kısaltmalarına vakıf olması özel bir önem taşır.
Afet Haberleşmesi
Bir önceki ünitede afet haberleşmesi başlığı altında sıralanan ve her operatörün bilmesi gereken mesaj aktarma, kullanılacak mesaj formları ve kısaltmalara ek olarak, bilinmesi gerekenler arasında bir afet ya da acil durum hâlinde kullanılacak buluşma frekansları, net (çevrim) frekansları gibi bilgiler de yer alır. Amatör telsizcilerin bu tür durumlarda kullandığı ve Uluslararası Amatör Radyocular Birliği tarafından geliştirilen uluslararası acil durum operasyon prosedürü ile kullanılacak mesaj formunun bir örneği bu yazının ekinde verilmektedir.
Afet Koordinasyon
Bir afet anında, olay yerinin koordinasyonu olay yerine ilk ulaşan kurum ya da birim tarafından yürütülür. Bu nedenle, afetlere müdahale ile ilgili sorumluluğu bulunan tüm kurumlarda teknik personelin olay yönetim sistemi (incident management) eğitimi alması, hiyerarşik düzen içinde çalışma alışkanlıkları edinmesi ve sorumlu kurumlar konusunda bilgi sahibi olması istenir. Afet-acil haberleşme uzmanları da buna dâhildir. Pek tercih edilen bir durum olmamakla beraber, olay yerine ilk ulaşan kişi olması durumunda, haberleşme uzmanı olay yeri yöneticisi rolünü üstlenmek zorunda kalabilir. Bu tür konularda eğitim ve tecrübesi olmadığı taktirde hem kendisi hem olay yerindeki diğerleri açısından sorun kaynağı olmaması için haberleşme uzmanının da söz konusu vasıflara sahip olması beklenir.
Coğrafi Koordinasyon
Bir afet-acil haberleşme uzmanının harita, GPS ve pusula okuma becerilerine sahip olması, “olmazsa olmaz” bilgi ve becerilerdendir. Hem yukarıda açıklandığı üzere hava-yer koordinasyonunun sağlanması açısından, hem de arazide çalışan ekiplerin yanlış yönlendirilmelerine sebep olmamak açısından (maalesef bu konuda yaşanmış ölümle sonuçlanan acı tecrübeler vardır) haberleşmecinin bu tür bilgilerle donanması şarttır.
Malzeme Bilgisi
Bir afet ya da acil durum hâlinde, haberleşme elemanının ihtiyaç duyacağı teknik malzemeyi bulması imkânsız, ekipmanı tedarik etmesi ise ciddi boyutta uzun zaman alacaktır. Özellikle taşrada normal zamanda dahi bulunması ciddi sıkıntılar yaratan bir kısım malzemeyi bir afet anında bulabilmek ancak hayal olur. Bu nedenle, bir afet-acil haberleşme uzmanının ihtiyaç duyabileceği bütün malzemeyi yanında taşıması ve daima yedekli bulundurması zorunludur.
El Becerileri (Uygulama)
Buraya kadar saydıklarımıza bakıldığında bir afet-acil haberleşme uzman personeli olmak için teorik bilgiye sahip olmanın yeterli olacağı gibi bir izlenim edinilebilir. Ancak bu tür bir izlenim yanlış olacaktır. Çünkü kablo soyma, konnektör bağlama, lehim yapma, anten imal etme, düğüm çeşitleri gibi bir kısım el becerilerini gerçek hayat içinde uygulayamayan bir haberleşmeci, bir afet ya da acil durum hâlinde sudan çıkmış balığa döner.
2013 yılından beri İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş Ortak Sağlık Güvenlik Birimi olarak hizmet veriyoruz.
Efor OSGB istanbul | İş Sağlığı ve Güvenliğiniz Emin Ellerde!…
