İş Sağlığı Güvenliği Mevzuatında Kavramlar
Yürürlülükteki hukuk kurallarında, yani mevzuatta, İş Sağlığı ve Güvenliği’ne yönelik bir çok hukuki kaide ve norm bulunmaktadır.
İş Sağlığı ve Güvenliği konusu, hukuk sistemimizde, mevzuatta İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku’ndan, Borçlar Hukuku’na; Ticaret Hukuku’ndan Eğitim Hukuku’na ve dolayısıyla onlarca kanun; yüzlerce yönetmelik, tüzük ve tebliğ vb. birçok hukuk dalı ile karma ve komplike bir şekilde verilmektedir.
Diğer taraftan, mevzuatta İş Sağlığı ve Güvenliği ilgili müeyideler, yeri geldikçe oldukça detaylıdır. Dolayısıyla dersimizde, bu ve diğer ünitemizde, hukuki müeyidelerin en ince ayrıntılarına, detaylarına girilmemiş olup, kanunun vb. ilgili madde, fıkra veya bentlerine vb. yapılan atıfların bir çoğu “mevzuat”, “ilgili mevzuat” vb. terimler ile nitelendirilmiştir. Aksi halde, bu ders notlarının binlerce sayfa olması kaçınılmaz idi.
Bu ünitede ise, İş Sağlığı ve Güvenliği hakkında ilgili mevzuatta yer alan “temel kavramlar” derlenerek verilmeye çalışılmıştır.
Gerek ünitenin ilerleyen kısımlarında ve gerekse de ilerleyen ünitelerde, farklı başlıklar altında verilen kavramlardan, mevzuatta yer alan ortak bazı unsurlar aşağıda özetlenmiştir:
- Kanun, 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanundur.
- Bakanlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıdır.
- Genel Müdürlük, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüdür.
- İSGÜM, İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğüdür.
- İSG- KÂTİP, İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili iş ve işlemlerin Genel Müdürlükçe kayıt, takip ve izlenmesi amacıyla kullanılan İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programıdır.
- Kurum, Sosyal Güvenlik Kurumdur (SGK).
- ILO, Uluslararası Çalışma Örgütüdür.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu’nun uygulanmasındaki temel kavramlar şunlardır:
Çalışan, kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir.
Çalışan temsilcisi, İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışandır.
Destek elemanı, asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişidir.
Eğitim kurumu, İş Güvenliği Uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseselerdir.
Genç çalışan, onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış çalışandır.
İş Güvenliği Uzmanı, usul ve esasları ilgili yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemandır.
İş kazası, iş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaydır.
İşveren, çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır. İşveren vekili, işveren adına hareket eden, işin ve iş yerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır.
İş yeri, mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyondur.
İş yeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş yeri hekimliği belgesine sahip hekimdir.
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi (İSGB), iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimdir.
Meslek hastalığı, mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığıdır.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB), Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Önleme, İş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Risk, Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Risk değerlendirmesi, İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
Tehlike, İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Tehlike sınıfı, İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iş yeri için belirlenen tehlike grubudur.
Teknik eleman, teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarıdır.
İşyeri hemşiresi, 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş iş yeri hemşireliği belgesine sahip hemşire/sağlık memurudur.
Efor OSGB İstanbul ile İş Sağlığı ve Güvenliğiniz TAMAM!
İSG Kanununun çıktığı 2013 yılından bugüne Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM) tarafından yetkili OSGB olarak hizmet vermekteyiz.
