Afet Seviye Etki Derecelendirmesi
Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu | AFAD Başkanlığı afet yönetimi ve saha organizasyonlarında; Afet ve acil durumların doğuracağı hallerle ilişkili olarak;
- Hayat kurtarmak
- Yaralanmaları azaltmak
- Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek
- Müdahale çalışmalarını hızlı ve etkin bir şekilde gerçekleştirmek
- Halk sağlığını korumak ve sürdürmek
- Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak
- Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak
- İkincil afetlerin etkilerini azaltmak
- Kaynakların etkin kullanımını sağlamak amacıyla
Meydana gelebilecek afetlerde ulusal müdahale planlama çalışmaları yapmış ve yapılan planlama doğrultusunda çeşitli kurum ve kuruluşların sorumlulukları belirlenmeye çalışılmıştır.
- Seviyede; Yerel imkânlar yeterlidir.
- Seviyede; Destek illerin takviyesine ihtiyaç vardır.
- Seviyede; Ulusal desteğe ihtiyaç vardır
- Seviyede; Uluslararası desteğe ihtiyaç vardır.,
AFAD; Afet ve acil durum olayı sonrası, bölgeden aldığı ilk bilgiler doğrultusunda olayı Değerlendirir. (Tamamlanması halinde kullanılacak karar destek sistemleri yardımıyla). Değerlendirme sonucuna göre AFAD olay seviyesini ilan eder. İlan edilen olay seviyeleri koordinasyonun ve organizasyonun düzeyini belirler.
1.seviyede ilgili İAADYM (İl Afet Ve Acil Durum Yönetim Merkezi) faaliyete geçer. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi gelişmeleri takip eder ve değerlendirir . 2.seviyede Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi, ihtiyaç duyulan hizmet grubundan ana çözüm ortağı bakanlık, kurum ve kuruluş ile il afet ve acil durum yönetim merkezleri faaliyete geçirilir. 3 ve 4. seviyelerde Afet Koordinasyon Kurulu ile Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi ve diğer afet ve acil durum yönetim merkezleri (Bakanlık ve İl Merkezleri) faaliyete geçirilir. Olay sonrası devam eden bilgi akışı doğrultusunda Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi tarafından seviye değişikliği yapılabilir. Karar verilen seviye bildiriminden sonra, hizmet grupları mevcut afet müdahale planları doğrultusunda hareket ederler. “Seviye 2” kararı verilmesi halinde, iller ve bu illerde görevli hizmet grupları görevlendirilir. Afet ve acil durum bölgesine destek olur. “Seviye 3” kararı verilmesi halinde, UAMP’ ye göre tüm ulusal güçler müdahaleye katılır. “Seviye 4” kararı verilmesi halinde, tüm ulusal güçler müdahaleye katılır ve uluslararası yardım çağrısında bulunulur. Afet koordinasyonu için Başbakanlık AFAD Başkanlığı bazı kurulların oluşumuna sistem kurgusu içinde yer vermiştir. Koordinasyon birimi olarak, • Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu (Bakanlar), • Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu (Müsteşarlar), • Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi, • Bakanlıkların Afet Ve Acil Durum Yönetim Merkezleri, görev yaparlar. İl bazında ise, İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu ve İl Afet Ve Acil Durum Yönetim Merkezleri de yukarıda sayılan üst kurullarla uyumlu şekilde çalışmak, afetlere önceden hazırlık yapmak, yerinde afet yönetimi ile saha koordinasyonunu sağlamak ve değişen durum güncellemelerinden üst makamları bilgilendirmek üzere faaliyet gösterirler.
Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu
Afet ve acil durumlarla ilgili olarak hazırlanan plan, program ve raporları onaylamakla görevli, Başbakan veya görevlendireceği Başbakan Yardımcısının başkanlığında, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Milli Eğitim, Çevre ve Şehircilik, Sağlık, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme, Enerji ve Tabii Kaynaklar ile Orman ve Su İşleri Bakanlarından oluşan Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu kurulmuştur. Kurul toplantılarına, ilgili Bakan, kurum ve kuruluş, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve konu ile ilgili uzmanlar çağırılabilir. Kurul, yılda en az iki kez toplanır. Kurul, ayrıca Kurul Başkanının isteği üzerine toplanabilir. Kurulun sekretaryasını Başkanlık (AFAD) yürütür.
Afet ve acil durum hallerinde bilgileri değerlendirmek, alınacak önlemleri belirlemek, uygulanmasını sağlamak ve denetlemek, kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla, Başbakanlık Müsteşarının Başkanlığında, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Milli Eğitim, Çevre ve Şehircilik, Sağlık, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Orman ve Su İşleri bakanlıkları ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarları, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanı, Türkiye Kızılay Derneği Genel Başkanı ile afet veya acil durumun türüne göre Kurul Başkanınca görevlendirilecek diğer bakanlık ve kuruluşların üst yöneticilerinden oluşan Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu kurulmuştur. Kurul, yılda en az dört kez toplanır. Ayrıca, ihtiyaç halinde Kurul Başkanının çağrısı üzerine olağanüstü toplanabilir. Kurulun sekretaryasını Başkanlık (AFAD) yürütür. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi Deprem, sel, fırtına, toprak kayması, çığ, iltica ve nüfus hareketleri, yangınlar ve kazalar, kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer madde kazaları veya olayları, tehlikeli ve salgın hastalıklar gibi büyük ölçekli, doğal, teknolojik ve insan kaynaklı afet ve acil durumlar ile Başbakan tarafından acil durum veya afet olarak değerlendirilen diğer olay ve durumlarda ulusal düzeyde etkin müdahale ve koordinasyonu sağlamak üzere Başbakanın veya yetkilendireceği Başbakan Yardımcısının talimatıyla AFAD Başkanının başkanlığında, Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliğinde yer alan bakanlıkların, asgari daire başkanı düzeyindeki temsilcilerinden oluşur. Bakanlıklar Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi Bakanlıklarda, müsteşar veya yetkilendirecekleri yardımcılarının başkanlığında 7/24 saat çalışma esasına göre kurulur. Görevleri Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliğinde belirtilmiştir. Ulusal Düzeyde Müdahale Yönetimi Minimum hiyerarşi, maksimum etkinlik, olay türü ve boyutuna göre modüler yapıya sahip müdahale organizasyonunda, operasyon servisi, bilgi ve planlama servisi, lojistik ve bakım hizmetleri servisi, finans ve idari işler servisi olmak üzere dört servis kurulmuştur. Seviye 3 ve 4 için Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi Servislerinin yönetimi aşağıdaki şekildedir;
- Operasyon
- Bilgi ve Planlama
- Lojistik ve Bakım
- Finans ve İdari İşler Servislerine
AFAD Daire Başkanları başkanlık eder. Operasyon servisi; Müdahale organizasyonunda, temel birimlerden olan ve planı uygulamaya koyan servistir. Afet ve acil durum olayına müdahale seviyesi ve olay türü mantığından hareketle iki alt servise ayrılmıştır. Küçük çapta ki bir olay için minimum hizmetler göz önünde bulundurularak, Acil Durum Hizmetleri alt servisi oluşturulmuştur. Büyük çaptaki afetler dikkate alınarak Ön iyileştirme Hizmetleri ikinci alt servisi olarak operasyon servisi içinde yer almıştır. İyileştirme çalışmalarının ilk adımını oluşturan bu hizmetler acil durum çalışmalarının bitmesinden sonra uzun dönem iyileştirme çalışmalarının başlangıcını oluşturmaktadır. Haberleşme, Ulaştırma, Güvenlik ve Trafik, Yangın ve Tehlikeli Maddeler, Arama ve Kurtarma, Sağlık ve Sanitasyon, Enerji, Acil Barınma, Beslenme, Defin, Alt Yapı, Hasar Tespit, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Psikososyal Destek ve Enkaz Kaldırma olmak üzere 15 hizmet grubundan oluşmaktadır. Hizmet gruplarında ulusal düzeyde bakanlıkların üst düzey (Müsteşar yardımcısı, genel müdür, genel müdür yardımcıları) görevlileri yer alır.
- Bilgi ve planlama servisi; Müdahale süresince veri toplar ve analiz eder
- Keşif yapar, durum hakkında bilgi sağlar
- İhtiyaç duyulan kaynakları belirler, durumu değerlendirir
- Coğrafi bilgi sistemleri (CBS), haritalar, veri tabanları, uzaktan algılama konularında gerekli çalışmaları yaparak verileri değerlendirir
- Olaya ilişkin elde ettiği veriler ile meydana gelebilecek diğer ihtimalleri hesaplar ve modellemeler ile alternatif stratejiler hazırlar.
- Tahliye ve yerleştirme konularında ki çalışmaları yürütür.
Lojistik ve bakım servisi; Müdahalede görev alan hizmet gruplarına destek olmak amacıyla tesisler kurmak, gerek duyulabilecek malzeme, ekipman vb. temin etmekten sorumludur. Finans ve idari işler servisi; Mali konulara ilişkin çalışmaları takip etmekten sorumludur.
- Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi ile il afet ve acil durum yönetim merkezlerinde basın müşaviri, hukuk müşaviri, irtibat sorumlusu ve güvenlik sorumlusu Başkana yardımcı olmak amacıyla görev yaparlar.
- Denetim Birimi Denetim birimi, Başkanlık bünyesinde oluşturulan ve Başkan tarafından denetimle görevlendirilen AFAD personelinden oluşturulur.
- UAMP (Ulusal Afet Müdahale Planı) kapsamında hizmet grupları ile il afet ve acil durum yönetim merkezleri hazırlıklarını ve olay bölgesi çalışmalarını denetler. Denetim sonucu mevzuat, idari yapı ve personel çalışmaları açısından aksayan yönleri bir rapor halinde üst makamlara bildirir. Yerel Düzeyde Müdahale Yönetimi Yerel düzeyde müdahale yönetimi, ulusal düzeydeki yönetim yapısının paralelinde düzenlenmiştir.
Seviye 1 ve Seviye 2 için müdahale çalışmaları yetkilendirilmesi durumunda Vali adına İl Afet Ve Acil Durum Merkezi ( İAADM ) tarafından yürütülür. Seviye 3 ve Seviye 4 için ise;
- Operasyon Servisini görevlendirilecek vali yardımcısı
- Bilgi ve Planlama Servisini görevlendirilecek vali yardımcısı
- Lojistik ve Bakım Servisini görevlendirilecek vali yardımcısı
- Finans ve İdari İşler Servisini görevlendirilecek vali yardımcısı yönetir.
Servislerin altında yer alan hizmet gruplarına vali tarafından işin önemi ve büyüklüğüne göre ayrıca vali yardımcısı görevlendirilebilir. Bu konuda İçişleri Bakanlığı mülki idare amirleri içerisinden yeterli sayıda personeli afet ve acil durumlar öncesi AFAD Başkanlığı ile koordinasyon halinde eğitime tabii kılmak üzere sorumludur. Valiye yardımcı olmak üzere basın sözcüsü, valilik hukuk sorumlusu, irtibat sorumlusu, güvenlik sorumlusu da çalışmalarda yer almaktadır. İllerdeki mevcut 112 acil çağrı merkezleri, il afet ve acil durum yönetim merkezlerinde, operasyon servisi içinde yer alan “Acil Durum Hizmetleri Haberleşme Hizmet Grubunun” çekirdeğini oluşturur. 112 acil çağrı merkezleri acil haberleşmenin sağlanması için ilk harekete geçen birim özelliğine sahip olup afet anında haberleşme sisteminde kesinti meydana gelmesi halinde ilk haberleşme çalışmalarını yürütür. Olay Yeri Yönetimi (Acil durum ekiplerinin çalışma şekli) Olay yeri yönetimi, müdahale sırasında birçok ekibin aynı noktada birlikte çalışması durumunda, ekiplerin çalışmasının organize edilmesini ifade etmektedir. Operasyonel çalışmalarda olay yeri yönetiminin bir düzen içerisinde yapılmasını sağlamak amacıyla olay yeri yönetiminin işleyiş yapısı aşağıdaki şekilde kurgulanmıştır. Olaydan etkilenen alan büyüklüğüne göre; belli bölgelere ayrılarak müdahale çalışmalarının yürütülmesi için belirlenen bölgelere alan yeri yönetim yetkilileri atanır, bu bölgelerde birden fazla çalışma noktası oluşturulur. Her bir noktaya da olay yeri yöneticisi atanır.
Olaydan etkilenen alanın küçük olması halinde; Alan yönetim yetkilisi (AYY) kademeleri kaldırılır. Herhangi bir acil olayda olay noktasına ilk intikal eden ekip sorumlusu geçici olarak olay yeri yönetimi yetkilisidir.
Acil durum hizmet grupları sorumlusunun belirleyeceği OLAY YERİ YÖNETİM YETKİLİSİ olaya intikal ettiğinde yetkiyi devralır ve aşağıda tanımlanan görevleri yürütür:
- Olay yerinde bağımsız hareket etmeyi ve çoklu komutaları engeller.
- Müdahale edenlerin görevli kişiler olmasını güvenceye alır.
- Olay bölgesine gelen müdahale ekiplerini bilgilendirir.
- Olayın ön değerlendirmesini yapar. Bu ön değerlendirme; tehlike tipini, yaklaşık yaralı sayısını, tehdit altındaki bölgenin büyüklüğünü ve de ikincil (takip eden) olay olasılığını içerir . Elde ettiği bilgiler doğrultusunda ekiplerin hareket tarzını belirler ve olay yeri güvenliğinin alınmasını sağlar.
ACİL DURUM HİZMET GRUPLARI SORUMLUSU (ADHGS): Olayın boyutuna ve türüne göre, alan yönetim yetkilisini/olay yeri yöneticisini belirler ve koordine eder. Alanlardaki tüm çalışmaları yönetir. Alandan AYY (alan yönetim yetkilisi) kanalıyla gelen raporları değerlendirir il afet yönetim merkezi başkanına iletir. Üst düzey yetkililerden gelen emir ve talimatları da ayy kanalıyla alt birimlere aktarır.
ALAN YÖNETİM YETKİLİSİ (AYY): Olay yeri yetkililerini belirler ve alan yönetim yetkilileri birbirleri ile sürekli irtibat halinde bulunur. Acil durum hizmet grupları sorumlusu ile irtibat sağlar. Alan çalışmasını yönlendirir. Acil durum merkezine durum gelişmeleri ile ilgili raporlamaları iletir.
OLAY YERİ YÖNETİMİ (OYY) YETKİLİSİ: Operasyon alanında görev yapan ekiplerin görevlerini yerine getirmelerini ve koordinasyonlarını sağlar. Alan yönetim yetkilisine karşı sorumludur ve sürekli irtibat halindedir. Kendisine gelen raporlamaları alan yönetim yetkilisine (AYY) bildirir, merkezden ve AYY’den gelen talimatları ekip amirlerine iletir.
EKİP AMİRİ: Olay yerinde ekibine verilen görevin en iyi şekilde yerine getirilmesi için personel arasındaki uyum ve koordinasyonu sağlar. Olay yeri yöneticisine (OYY) karşı sorumludur. Sahadan ilk bilgileri aktarır ve yapılan çalışmalar ile değişen durum güncellemelerini yetkililere yapar.
Görüldüğü üzere ekibi yapısından AFAD başkanlığa kadar uzanan bir sistem kurgulanmıştır. Tabiî ki burada bu birimlerin kullandığı inisiyatif ve yetki devirlerinden bahsedilmemektedir. Yine sistemin ideal işleyişi için gerekli olan eğitim ve tatbikatlarla, konu ile ilgili geliştirilen mevzuatların çok detaylı olması nedeniyle, sistemin tanıtılması için yapılan bu özet anlatımda yer verilmemiştir. Yukarıda bahsedilen hususları Van örneklemesiyle daha net hale getirmeye çalışalım. Afet haberi alındığında tüm resmi ekipler başbakanlık AFAD tarafından teyakkuza geçmiş hatta yakın iller hemen harekete geçirilmiştir. Afet bölgesine gitmek isteyen gönüllü ekiplerse bildirimlerini bulundukları ilin afet yönetim merkezine ve AFAD başkanlığına yapmışlardır. Burada hata gönüllü ekiplerin taleplerinin de AFAD başkanlığınca değerlendirilmesi olarak belirlenebilir. Olması gereken gönüllü müdahale ekiplerinin bulunduğu ilin afet yönetim merkezine başvurmalarının sağlanması ve gidecek ekiplerin malzeme, personel ve eğitim düzeyleri doğrultusunda değerlendirilip süzgeçlenerek afet bölgesine gönderilmesidir. Mevcut durumda her ne kadar akreditasyon sistemi kurgulanmamış olsa da yetkililer çeşitli eğitim ve tatbikatlar vesilesiyle illerindeki ekipleri tanımaktadırlar. Fakat bu geçiş sürecinde uygulanabilecek bir yöntemdir, istenilen bir durum değildir. Şu an itibariyle öncelikle yapılması gereken akreditasyon için kriterleri belirlemek ve müdahale ekiplerini prosedürler doğrultusunda değerlendirilmesinin yapılarak hafif, orta ve ağır kurtarma ekibi olarak sınıflandırılıp akredite edilmesidir.
Efor OSGB istanbul | İş Sağlığı ve Güvenliğiniz Emin Ellerde!…
