Zehirlenme Belirtileri ve Genel İlkyardım Uygulamaları
Zehirlenme Belirtileri ve Genel İlkyardım | Küçük miktarda vücuda alınıp ağız, solunum ve deri yoluyla emildiğinde veya enjekte edildiğinde organizmada bozukluklara neden olan maddelere zehir denir. Zehirli maddenin organizmada yapmış olduğu etkiler sonucu ortaya çıkan duruma da zehirlenme adı verilir. Zehirleyici madde vücuda alındıktan sonra vücutta zararlı fizyolojik ve psikolojik etkiler oluşturur. Zehirli madde katı, sıvı ve gaz hâlinde bulunur. Değişik yapıda olan zehirler; kimyasal maddeler, bakteri toksinleri, hayvan, bitki ve böcek zehirleri olmak üzere beş ana grupta incelenir. Zehirlenmeler toksik maddenin kaza veya intihar amacıyla alınmasına, sanayide çalışanların zehirli maddeye maruz kalmasına ve tedavi amacıyla kullanılan bazı ilaçların sürekli alınmasına bağlı olarak meydana gelir. Zehirlenme ani ve çok kısa sürede ortaya çıkmışsa akut, uzun süreli alım veya temas sonrasında ortaya çıkmışsa kronik zehirlenmeden bahsedilmektedir. Kaza ile zehirlenmeler daha çok evde ve çocuklarda görülür ve akut bir tablo ile kendini gösterir. Sanayi zehirlenmeleri ve devamlı ilaç kullanılmasına bağlı zehirlenmeler daha çok kronik seyirlidir. Zehirlenmelerin %99’ u akut olarak oluşmaktadır. Zehirlenme vakalarının %88’ inin kaza sonucu olduğu saptanmıştır. Zehrin Vücuda Giriş Yolları Sindirim yolu Günlük yaşamda çok sık karşılaşılan zehirlenme şeklidir. Zehirlenmelerin % 80’ i sindirim yoluyla alınan toksik maddelere bağlıdır. Genellikle zehirli mantar ve bozulmuş gıdaların yenilmesi ve ilaçların intihar amacıyla alınması ile meydana gelir. Solunum yolu En tehlikeli zehirlenme şeklidir. Solunum yoluyla zehirlenmelere yol açan etmenler; zehirli gazlar, amonyak, klor, püskürtme deterjan ve böcek öldürücü spreylerdir. Genellikle karbonmonoksit(CO) gazı etkendir. Deri yolu Toksik maddelerin deriye dökülmesi, yılan, akrep ve böcek sokmaları, kas içi ve damar içi ilaç uygulamaları veya aşı-serum enjeksiyonlarıyla meydana gelmektedir. Tarım ilaçları veya çeşitli boyaların zehirlerinin deriden emilmesi ile olabileceği gibi doğada bulunan bazı bitkilerde reaksiyona neden olmaktadır. Örneğin halk arasında güzel avrat otu olarak bilinen bitki yüksek alkaloid içermekte ve hem çocuklarda hem de erişkinlerde zehirlemelere neden olmaktadır. Deri yoluyla emilen zehirler doğrudan ve kısa sürede kana geçtikleri için tehlikelidir.
Zehirlenmelerde Genel Belirtiler
Zehirler vücuda girdikten sonra kan akımı yoluyla hızla tüm vücuda yayılır. Zehirlenme belirti ve bulguları, zehrin tipine, miktarına, vücuda giriş yoluna ve kişisel duyarlıklara bağlı olarak çok çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Zehirlenme olgularında en dikkati çeken temel belirtiler; bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, göz bebeklerinde küçülme veya büyüme, çarpıntı, tansiyon düşüklüğü, tükürük salgısında artma ve terlemedir. Solunum zorluğu veya kasılmalar ortaya çıkabilmektedir. Bazı kimyasal bileşikler cilt ve mukozaların enflamasyon ve yanıklarına neden olmaktadır. Kızarma, su toplaması ve şiddetli yanıklar ortaya çıkabilmektedir.
Zehirlenmelerde Genel İlk Yardım Uygulamaları
- Müdahale eden kişinin kendisi ve hasta/yaralı için riskli bir ortam varsa hemen güvenli ortam sağlanmalıdır.
- Zehirlenmelerin genel belirtileri olan bulantı, kusma, ishal ve bitkinlik durumu araştırılmalı ve hemen bir hastaneye ulaştırılmalıdır.
- Zehirlenmeye neden olan madde zehirlenen kişi ve yakınlarından ayrıntılı bir sorgulamayla tespit edilmeli, zehirli maddenin ne zaman, ne kadar miktarda ve hangi yolla alındığı belirlenmelidir.
- Kişinin yedikleri ve içtikleri dikkatle sorgulanmalı ve not edilmelidir.
- Zehir danışma merkezinden yönlendirici bilgi alınabilir.
- Zehir danışma hattı; 114,0800 314 79 00’dır. Bu telefona yapılacak olan danışmalar sonucunda özellikle hastaneye ulaşmada sıkıntı varsa zehirlenen kişinin durumunun ağırlaşması, bazen de gereksiz paniklerin ve işlemlerin yapılması önlenebilir.
- Zehrin varsa ambalajı, şişesi veya kutusu zehirlenen kişi ile hastaneye götürülmelidir.
- Zehirlenen kişinin bilinci açıksa, ağız yoluyla alınan zehrin yoğunluğunu azaltmak için su ve süt gibi sıvı içecekler verilir.Asit ve alkalen dışındaki maddelerle zehirlenmelerde zehirlenen kişi kusturulmalıdır.
- Kusturma için sıklıkla ipeka şurubu, daha az olarak da apomorfin en çok önerilen maddelerdir. Yoksa mekanik olarak farinksin parmakla uyarılması veya tuzlu ılık su içirilmesi ile kişilerin kusmaları sağlanmalıdır.
- Zehirlenen kişi kusarsa kusmuğu bir poşete konarak nedenin bilinmediği durumlarda analiz için saklanmalıdır.
- Zehirlenen kişinin bilinci kapalı ise koma ya da yan yatış pozisyonu verilmelidir. Baş-çene manevrası yapılarak, dil kontrol edilerek soluk yolu açılmalı ve solunumu sağlanmalıdır.
- Zehirlenen kişinin solunum ve nabzı kontrol edilmeli, eğer yoksa suni solunum ve kalp masajı uygulanmalıdır.
- Zehirlenen kişinin bilinç düzeyi değerlendirilmelidir. Bilinci açık değilse ya da bulanık ise sıvı içecekler verilmemelidir.
- Zehirlenen kişi yalnız bırakılmamalıdır.
- Zehirli gazların solunmasına bağlı ortaya çıkan zehirlenmelerde kişiyi bulunduğu kapalı ortamdan uzaklaştırıp açık havaya çıkarmak ve varsa oksijen vermek gerekir. Bu yapılamıyorsa camlar açılarak içeriye temiz hava girmesi sağlanmalıdır.
- Zehirlenen kişinin toplanan bilgi ve örneklerle birlikte ambulansla hastaneye sevki sağlanmalıdır.
Efor OSGB İstanbul; Tecrübeli İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleriyle İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinizde kaliteli ve güvenilir OSGB’dir. Efor OSGB ile Geleceğe GÜVENLE Bakın!
