İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Borçlar
İşçinin Borçları
İş Görme (hizmet) borcu: İş sözleşmesinin işçiye yüklediği asıl borç, işverenle üzerinde anlaştığı işin yapılmasıdır. İşçi, iş sözleşmesiyle, işverene bağımlı olarak bir iş görmeyi üstlenmektedir. Bu işi yaparken işçi işini bizzat ve özenle yerine getirmek durumundadır.
İşçinin işi bizzat yapma borcu: İşin bizzat işçi tarafından yerine getirilmesi yükümlülüğü; iş sözleşmesinin kurulmasında işçinin kişiliğinin belirleyici olması nedeniyledir. Zira, iş sözleşmesi kişisel ilişki kurar. Hâl böyle olunca, aksinin sözleşmeden anlaşılmadığı veya durumun gereği borçlunun ifa zorunluluğunun bulunmadığı hâllerde işçi yükümlülüğünü kendisi yerine getirmek zorundadır. İşçinin ifa etmekle yükümlü olduğu iş, sözleşmede kararlaştırılmış olan iştir.
İşin veya işyerinin değiştirilmesi: İşçinin yerine getirmek borcu altında bulunduğu iş, iş sözleşmesinin esaslı unsurlarındandır. Dolayısıyla, belirlenmiş olan bu işin değişikliğe tabi tutulması iş sözleşmesinde esaslı tarzda bir değişiklik teşkil eder. Bununla birlikte, işverenin işçinin işini değiştirme hakkı, daha başlangıçta işverenin yetkisinde bırakılmış veya buna ilişkin bir sözleşme yapılmışsa, işveren söz konusu değişikliği yapabilir. Bunun gibi, yapılan esaslı değişikliğe işçi rıza göstermişse de değişiklik uygulanabilir. Ayrıca değişikliğin işçinin yararına olması durumunda da değişiklik geçerlidir. Ancak, bunlar dışında işçinin rızası olmadan sözleşme konusu işte herhangi bir değişiklik yapılamaz. İş dışında işyerinin değişikliği de aynı hususlara tabidir.
İşçinin işi özenle yapma borcu: İşçinin iş sözleşmesinden kaynaklanan temel borcu olan işin ifasında kendisinden beklenen bütün dikkati göstermesi, mesleki bilgisini, fikrî ve bedeni yeteneklerini gerektiği şekilde kullanmasıdır. Bu borç ayrıca kendisine bırakılan makine, alet ve araçların da dikkatli bir biçimde kullanılmasını öngörür. Böylelikle işçi üstlendiği işi özenle yerine getirmek durumundadır. İşçinin işi ifa ederken göstereceği özenin derecesi her somut olaya göre değişiklik arzeder. Ancak, işçinin göstereceği özen konusunda, işçinin, işveren tarafından bilinen veya bilinmesi gereken bilgisinin derecesi ve mesleki yeteneği ile işe yatkınlığı ile özellikleri de göz önünde bulundurulur. Buna göre, iş yerinde vasıfsız bir işçi ile bir mühendisin, yine mühendis ile şantiye şefinin, gösterecek oldukları özen dereceleri birbirinden farklıdır.
İşverenin emir ve talimatlarına uyma (itaat) borcu: İşçinin emir ve talimatlara uyma borcu, işverenin yönetim hakkı karşısındaki borcudur. Aynı zamanda bu durum, iş sözleşmesinin bağımlı hukuki ilişki kurmasının da bir sonucudur. Belirtelim ki, işçinin itaat borcunun kapsamı, hukuka, iş ve toplu iş sözleşmelerine aykırı emirlere uymasını zorunlu kılmaz.
Sadakat borcu: İşçinin iş yerinde işverenin hizmetine girmesi ile birlikte her iki taraf için de diğer tarafın çıkarlarını koruma borcu söz konusu olur. İşçi için bu borç sadakat iken, işveren açısından işçiyi gözetme (koruma) borcudur. Sadakat borcu iş sözleşmesinin kişisel ilişki kuran ve devamlılık özelliğinden kaynaklanmaktadır. Buna göre, sadakat borcu, işçinin işverenin ve işletmenin yararlarını koruma ve onlara zarar verebilecek her türlü davranışlardan kaçınma yükümlüğünü anlatır.
Efor OSGB İstanbul; Tecrübeli İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleriyle İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinizde kaliteli ve güvenilir OSGB’dir. Efor OSGB ile Geleceğe GÜVENLE Bakın!
2013 yılından beri İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş Ortak Sağlık Güvenlik Birimi olarak hizmet veriyoruz.