Risk Uygulamaları ve Değerlendirmesi
1- İş Riskleri
İş Sağlığı ve Güvenliği’nde Risk Uygulamaları | 6331 sayılı kanunun İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi yönetmeliği ile iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esasları düzenlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre işverenler, çalışma ortamının ve çalışanlarının sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile risk değerlendirmesi yapmak ve yaptırmak zorundadır. Risk değerlendirmesi, işverenin kurduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Herhangi bir iş kolu için risk değerlendirmesi çalışması yaparken o iş kolu ile ilgili çalışma ortamı, çalışanlar ve yapılan iş ile ilgili bütün tehlikeler tanımlanır. Her bir tehlikenin oluşma olasılığı ve şiddeti puanlanır. Ülkemizde hemen hemen her iş kolunda risk değerlendirme çalışmaları yapılmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 9’uncu maddesi uyarınca iş yerlerini, iş sağlığı ve güvenliği açısından 3 tehlike sınıfına ayırmıştır. İş yeri tehlike sınıfları listesinin tamamı 28509 nolu tebliğde bildirilmiştir.Örneğin, madencilik, inşaat ve hastane hizmetleri çok tehlikeli işler iken tahıl yetiştiriciliği, veterinerlik tehlikeli işler sınıfındadır. Toptan/perakende ticaret, mali müşavirlik, konaklama vb. işler ise iş sağlığı ve güvenliği açısından daha az riskli oldukları için az tehlikeli işler sınıfındadır. İşlerin sınıflandırılması işin riski hakkında ön bilgi verebilir ancak bu sınıflandırma kişisel faktörleri dikkate almadığı için risk değerlendirme çalışmalarına temel teşkil etmez.
Tehlikenin olma ihtimali
- Çok seyrek: Bir işçinin mesleki kariyeri boyunca gerçekleşmeyebilir.
- Orta sıklıkta: Bir işçinin mesleki kariyeri boyunca sadece birkaç kez gerçekleşebilir.
- Çok sık: Bir işçinin mesleki kariyeri boyunca defalarca gerçekleşebilir.
Şiddeti
- Küçük çapta yaralanma: Uzun süreli rahatsızlık vermeyen kazalar ve hastalıklar (örneğin; küçük çizikler, göz tahrişleri, baş ağrıları vb.)
- Orta çapta yaralanma: İş günü kaybı ile sonuçlanan kazalar ve hastalıklar (örneğin; yaralanmalar, basit kırıklar, incinmeler, vücudun bir bölümünde ikinci derece yanıklar, cilt alerjileri vb.)
- Büyük zarar: Ağır ve kalıcı rahatsızlıklara neden olan kazalar ve hastalıklar (örneğin; ölümler, ampütasyon-kesilmeler, uzuv kayıplı kırıklar, kanser, vücudun büyük bir bölümünde ikinci ya da üçüncü derece yanıklar vb.) Bir tehlikeden kaynaklanan riskin kabul edilebilir ya da kabul edilemez olduğuna karar verirken işçilerin, cinsiyet, yaş ve sağlıkları dikkate alınmalıdır. Genelde yüksek risk kabul edilemezdir. Kabul edilebilir/edilemez bütün riskler için her zaman önlem alınmalıdır.
2- Operasyonel/Süreç Riskleri
İş Sağlığı ve Güvenliği’nde risk uygulamaları kapsamında operasyonel riskler de değerlendirilir. Operasyonel/süreç riskleri bireylerden ziyade kurum ve kuruluşların karşılaştığı risklerdir. Genel olarak yetersiz sistemler, iç süreçler, çalışanlar ve dış etkenler sonucu ortaya çıkan ve zarara uğratan risklerdir. İş risklerinde olduğu gibi operasyonel/süreç risklerini de değerlendirebilmek için tehlike faktörleri belirlenmeli, olma ihtimali ve şiddeti tespit edilmeli ve riski puanlanmalıdır. İş Sağlığı ve Güvenliği’nde risk uygulamalarıkapsamında olan Operasyonel/süreç riskleri aşağıda belirtilen faktörlerden kaynaklanabilir;
- Sistemlerden Kaynaklanan Operasyonel/Süreç Riskleri: Kurum ve kuruluşlar müşterilere daha iyi hizmet verebilmek, rekabet üstünlüğü ve pazar payı artırmak için çeşitli sistemler kurmaktadır. Ancak bu sistemlerde oluşabilecek arıza, gecikme ve hatalar kurumların zarar görmesine neden olabilir.
- Çalışanlardan Kaynaklanan Operasyonel/Süreç Riskleri: Çalışanların farkında olarak ya da olmadan yaptıkları faaliyetlerden kaynaklanan ve kurumu zarara uğratan risklerdir. Çalışma kurallarının belirlenmemiş olması, iş stresi, fazla mesai, iş eğitimi yetersizliği çalışanların hata yapmasına dolayısıyla kurumun zarara uğramasına sebep olabilir.
- Dış Etkenlerden Kaynaklanan Operasyonel/Süreç Riskleri: Kurum dışı etkenlerden dolayı oluşan risklerdir.
3- Güvenlik Riskleri
Güvenlik, bireylerin en temel ihtiyaçlarından biridir. Özellikle de ülke güvenlik riskleri ve siber güvenlik riskleri bireyleri etkileyen ancak bireysel çaba ile bertaraf edilemeyen risklerdir. Bu bölümde Ülke güvenlik riskleri ve siber güvenlik riskleri ele alınacaktır.
Ülke Güvenlik Riskleri : Ülke güvenliğinde risk analizi 3 ana başlıkta yapılandırılabilir ;
- Toplumda istismar edilen / edilebilecek hususların tespit edilmesi ve incelenmesi,
- Potansiyel suçluların hangi şartlardan etkilenerek suça bulaştıkları hususlarının incelenmesi
- Savunmasız/zayıf alanların tespit edilmesi ve incelenmesi
Diğer bir ifade ile güvenlik risk değerlendirmesi suçun oluşmasına etki edebilecek ve (toplum içinde) istismar edilebilecek zayıf ve güçsüz bölgeler üzerinde yapılan bir analiz çalışmasıdır. Bu tehdit faktörleri belirlendikten sonra oluşma ihtimali ve etkisine göre puanlanır ve gerekli önleyici tedbirler alınır.
Siber Güvenlik Riskleri: İnternet, e-mail, e-ticaret, e-bankacılık, e-devlet vb. hayatımızın vazgeçilmez kavramları arasındadır. Her gün çeşitli haber kaynaklarında siber suçlar ile ilgili haberlere rastlamaktayız. Bu suçlardan mağdur olan pek çok insan bulunmaktadır.
4- Ekonomik, Finansal Riskler
Ekonomik risk değerlendirme büyük çaplı yatırım kararlarının muhtemel etkilerini değerlendirmek üzere yapılan çalışmadır. Genellikle yatırım kararı verilmeden önce yapılır. Bazen yatırım kararından sonra durum tespiti için de yapılabilir (örneğin; kazalar, felaketler, beklenmedik oluşumlar söz konusu olmuşsa). Yatırımları etkileyen bazı ekonomik risk faktörleri şunlardır:
- Yüksek enflasyon
- Pazar riski
- Kredi faizlerindeki değişmeler
- Döviz kurlarındaki değişmeler
- Talepteki değişmeler
- Girdi fiyatlarındaki değişmeler
- Yüksek miktarda gecikmiş ödemeler vb.
Ekonomik risk dendiğinde çoğu zaman parasal sonuçlar anlaşılır. Parasal olarak ne kadar zararın oluşabileceği riskin etkisini belirler. Finansal risk değerlendirme ise kâr ve zarar arasındaki ilişkiyi analiz etmek için yapılır. Örneğin, bir sektörde meydana gelen düşüş, diğer sektörleri de etkileyebilir. Ekonomik ve finansal risk değerlendirme bütün risk faktörlerinin bir resmini ortaya koymaya çalışmalıdır.
5- Yasal, Politik Riskler
Her bireyin yaşadığı çevrede meydana gelen politik ve yasal gelişmeler onu mutlaka etkilemektedir. Dolayısıyla bireylerin aldığı kararlar da bu gelişmelerden etkilenmektedir. Bu kararlar ile ilgili risk faktörleri şunlar olabilir:
- Yeni yasa teklifleri
- Yürürlükten kalkan yasalar
- Kamulaştırmalar
- İthalat/ihracat ambargoları
- İç savaş
- Hükûmetlerin düşmesi
- Politikaya müdahaleler
- Bürokrasinin kalitesi
- Ekonomik planlama hataları vb. dolayısıyla bu risk faktörleri değerlendirildiğinde yapılacak bir yatırımın riskinin yönetilebilir ya da yönetilemez olduğu ortaya çıkacaktır.
İşletmeler faaliyet gösterdikleri ülkede politik istikrarın olmasını ve kendilerine dostça yaklaşılmasını isterler. Ancak bu ortamı her zaman kolaylıkla bulamazlar. Bu da “politik risk” kavramıyla ifade edilir. Politik risk, bir ülkedeki politik kararların ya da politik ve toplumsal olayların kısaca politik davranışların bir şekilde iş iklimini etkilemesi ile yatırımcıların parasal kayba uğramaları ya da yaptıkları yatırımdan bekledikleri kadar para kazanamamaları olarak tanımlanır. İşletmeler bir yurt dışı pazara açılmadan önce o ülke ile ilgili politik risk analizi yapmalıdır.
İş Sağlığı ve Güvenliği’nde Risk Analizi için Tıklayınız.
Efor OSGB İstanbul; Tecrübeli İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleriyle İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinizde kaliteli ve güvenilir OSGB’dir. Efor OSGB ile Geleceğe GÜVENLE Bakın!