İş Sağlığı Hizmetleri ve Sağlık Gözetimi
İş Sağlığı Hizmetleri iki grupta değerlendirilmektedir:
• Koruyucu sağlık hizmetleri
– Kişiye yönelik
– Çevreye yönelik
• Tedavi edici sağlık hizmetleri
İş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, iş yeri hemşiresi gibi sağlık profesyonelleri koruyucu sağlık hizmetlerinde görev yapmaktadırlar. Bu hizmetlerin temel amacı çalışanların sağlıklarının korunması ve geliştirilmesidir. Sağlığı korumak amacıyla yapılan bu uygulamalara sağlık gözetimi adı verilmektedir.
Sağlığı Koruma
Birincil (Primer) koruma: Bir hastalık ya da sağlık sorunu ortaya çıkmadan önce verilmesi gereken hizmetleridir. Örneğin işe giriş muayenesi, sağlık eğitimi, ikame, kişisel koruyucuların sağlanması ve risk değerlendirmesinin yapılmasıdır.
İkincil (Sekonder) koruma: Bir hastalık ya da sağlık sorunu ortaya çıktıktan hemen sonra verilmesi gereken sağlık hizmetleridir. Temel amacı erken tanıdır. Örneğin periyodik muayene.
Üçüncül (Tersiyer) koruma: Bir hastalık ya da sağlık sorunu ortaya çıkıp, erken tanısı sağlanamadıktan ve/veya zarar verdikten sonra verilmesi gereken sağlık hizmetleridir. Temel amacı rehabilitasyondur. Örneğin iş kazası-meslek hastalığı geçiren işçiye iş göremezlik raporu verilmesi, uzuv kaybı olan işçinin durumuna uygun bir işte görevlendirilmesi, iş kazası-meslek hastalığı sonrası yeniden risk değerlendirmesinin yapılmasıdır.
Sağlığı Geliştirme
İş sağlığı hizmetleri; sağlığı geliştirmeye yönelik davranış kazandırma amacıyla, sağlık eğitimi ile birlikte ilgili örgütsel, ekonomik ve çevresel desteklerin herhangi bir şekilde birleşimidir. Üç ana bileşeni vardır:
• Sağlığın davranışsal nedenlerine ilişkin sağlığı geliştirme uygulamaları,
• Çevresel nedenlere yönelik sağlığı koruyucu uygulamalar
• Tıbbi kaynak ve hizmetlerin örgütlenmesinde yönlendirilen koruyucu hizmetlerdir.
İş Yerinde Sağlık Gözetimi için Yapılan Muayeneler
İş yerinde yapılan muayeneler aşağıda verilen altı başlıkta toplanabilir
• İşe giriş muayenesi
• Periyodik muayeneler
• İşe dönüş muayenesi
• Risk gruplarının muayenesi
• Kronik hastalık izlemi
• İşiyle sağlığı arasında bağ olduğunu düşünenlerin muayenesi
İş Sağlığı Hizmetleri – İşe giriş muayenesi
Çalışanın fizik özellikleri ve yeteneklerine uygun bir işe yerleştirilebilmesi için, çeşitli özelliklerin saptanması amacıyla yapılan muayenedir. Çalışanda bir hastalık saptanırsa, hastalığına göre uygun bir işe yerleştirilir. Örneğin, çalışanın hipertansiyon, epilepsi, görme bozukluğu gibi hastalıkları varsa bu hastalıklarına uygun bir işe yerleştirilmesi gerekir. İşçide saptanan hastalığın erken tanı-tedavisi sağlanır. Çalışan kendisine zarar vermeyecek bir işe yerleştirilir. Örneğin Astımlı çalışanın tozsuz işte çalıştırılması gibi bir yaklaşım sağlanır. İşçi adayına muayene sırasında sağlık eğitimi verilmesi sağlanır. Örneğin, sağlıklı-güvenli davranış, sağlıklı beslenme, kişisel koruyucu kullanımı ile ilgili konular eğitimlerde verilmelidir.
Muayene sonuçlarını kayıt altına alınarak; işçinin periyodik muayenelerinde kullanmak, araştırma yapmak ve gereğinde hukuki amaçlar için kullanılabilir.
İşe giriş muayenesinde sırası ile aşağıda verilen gerçekleştirilir.
Özgeçmiş
• Yaş, cinsiyet,
• Eğitim,
• Geçirdiği hastalıklar, kazalar
• Meslek hastalıkları, iş kazaları
• İş deneyimi, daha önce çalıştığı iş kolları ve yaptığı işler
Soygeçmiş
Boy ve ağırlık
Göğüs grafisi
Yapacağı işin risklerine göre tetkikler
• Solunum fonksiyon testleri
• Kan, idrar testleri
• Görme, işitme testleri
Tam klinik muayene
• Ateş-Nabız-Tansiyon
• Baş-boyun, göğüs, karın, ekstremite muayeneleri
• Göz ve kulak muayeneleri
• İşin gereğine göre el-ayak fonksiyon ve güç muayeneleri
Tüm bu muayene ve incelemelerden sonra iş yeri hekimi tarafından işçiye o işyerinde çalışmaya uygun olduğuna dair bir belge düzenlenir. Verilen belge; işçinin yalnızca o iş yerinde ve belirlenmiş iş için çalışmaya uygun olduğunu göstermektedir. Başka bir iş yerine ya da aynı işte başka bir iş için başvuracaksa belgenin yenilenmesi gerekir.
Periyodik Muayene (Aralıklı Kontrol Muayenesi)
İş yerinde alınan tüm önlemlere rağmen, işçinin sağlığında olabilecek bir bozulmayı erken saptamak için yapılan muayenelerdir. Amacı erken tanı-ikincil korumadır. Hangi sıklıkta ve nasıl yapılacağı çalışılan iş koluna göre değişmektedir. Çok tehlikeli işlerde yılda bir, tehlikeli işlerde 3 yılda bir, az tehlikeli işlerde 5 yılda bir yapılır.
Periyodik muayenenin amaçları aşağıda yer almaktadır:
• İşçinin sağlığını korumak, işçinin sağlık durumunu en üst düzeye çıkarmak,
• Meslek hastalıklarının erken teşhis ve tedavisini sağlamak ve hastalığın iş yeri ve iş ile ilişkisini incelemek,
• Her muayenede işçiyi olası bir hastalık yönünden eğitmek ve uyarmak, iş yerinde görülmesi beklenen hastalıkların belirtileri hakkında bilgi vermek,
İşe dönüş muayenesi
Hastalık ya da sağlık izni (istirahat) nedeniyle işinden belli bir süre uzak kalan kişilerin işe başlamadan önce yapılan muayenedir. Meslek hastalığı ve iş kazası sonrası alınan istirahatler, gebelik ve doğum izinleri bu kapsamda değerlendirilir. Ayrıca işle ilgili olmasa da işçinin sağlığını tehlikeye sokan iş dışı kaza ve yaralanmalar ile hastalıklar da bu kapsamda değerlendirilir. İstirahat sonunda hastanın durumu değerlendirilir ve işe başlamaya ya da başlarsa önceki işine uygun olup olmadığı değerlendirilir. Değerlendirmede, tam muayene, gerekli/ilgili laboratuvar incelemeleri yapılarak son hâliyle işçinin işe başlayıp, başlayamayacağına karar verilir, gerekirse işçinin çalışma saatinde, yerinde değişiklik yapılır.
Risk gruplarının muayenesi
İş yerinde çalışan risk gruplarının gereksinimleri farklı olabilmekte, periyodik muayene dışın ayrıca muayeneye ihtiyaç duyabilmektedirler. Genel risk grupları şunlardır:
• Çocuk işçiler
• Kadın işçiler
• Engelli işçiler
• Yaşlı işçiler
Çocuk ve kadınların hangi işlerde ne kadar sürelerde çalışabilecekleri yasalarla belirlenmiştir. Çocuklarda tam muayenenin yanı sıra, iş yerinde bedensel ve ruhsal gelişime etki yapacak faktörlerin değerlendirmesi de yapılır. Kadınların muayenesine özellikle gebelik döneminde özen gösterilir, gebelik ayına/kadının durumuna göre daha hafif işlerde çalışması için rapor verilebilir, doğum öncesi ve doğum sonrası izinler düzenlenir. İş yerinde bakımevi/kreş varsa burada bakılan çocukların kabul muayenesi yapılır, sağlık durumları izlenir, sağlık taramaları, aşılanma durumları izlenir,
gereğinde aşılanmaları sağlanır (Sağlık Bakanlığı aşılama şemasına uymak koşuluyla).
Efor OSGB İstanbul; Tecrübeli İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleriyle İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinizde kaliteli ve güvenilir OSGB’dir. Efor OSGB ile Geleceğe GÜVENLE Bakın!
2013 yılından beri İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş Ortak Sağlık Güvenlik Birimi olarak hizmet veriyoruz.
